از سنت تا زیبایی (وقتی کودک قزاق می خواهد دنیا را فتح کند)

نوشته و عکس: مهدی زرتشت مدیر وبلاک

 قزاقستان سرزمین وسیعی است. در کتاب جغرافیای این کشور آمده است که «90 درصد» خاک این کشور را «دشت» تشکیل می دهد و ده درصد دیگر را هم کوه. در قلب چنین سرزمینی است که قومی به نام قزاق از سالهایی که آغازش را شاید هیچ کسی نداند، بیرون آمدند. «دُن آرام» میخائیل شلوخوف نویسنده شهیر روس بی جهت آدم را به فضای زنده ی روح قزاق و سرزمین و آبادی آنها می برد.

شاید برای هر محقق و جهانگرد، مطالعه ی مردم قزاق جالب باشد. بخصوص اینکه وقتی به بازخوانی سنت های گذشته ی قزاق می پردازند. زیرا چیزی که خیلی برجسته است، نوعی روح روستایی و ساده زیستی و باورهای مبتنی بر آن، در رسومات و سنت های ملیت قزاق است؛ مثلاً اینطور فرض کنید: دشت وسیع، خورشید فروزان، آب چشمه و دسته رمه های اسپ و گوسفند و خیمه های گرد با پرده های منقش و دست باف که در کنار بیشه ای برپا شده با مردمان امیدوار، آرام و شیدای طبیعت و آزادی. این برجسته ترین گرایش های یک قزاق است. طبیعت دوستی، زندگی در هوای آزاد، اسپ سواری، جشن و پایکوبی.

این روح برجسته را در قعر زندگی شهری قزاق ها نیز می توان یافت. به عبارت دیگر؛ رگه هایی از آن سنت های بومی با رنگ و لعاب تازه در سبک زندگی جدید قزاق ها به خوبی آشکار است. برای همین، جذابیت برخی نمایش های بومی که پشت پرده ها یا روی استچ اجرا می شود، تنها در زیبایی کلام و رفتار آن در همین لحظه خلاصه نمی شود؛ بلکه هر ببینده را به روح سنت و فرهنگ قزاق می برد. این را هم باید گفت، برای مخاطب و بینینده ای که خود از علاقمندان سنت های بومی است و چشم انداز زیبای زندگی را در روح ساده ی آن باز می جوید، دیدن نمایش های سنت های بومی قزاق، تصاویر تازه ای است که بدون شک شرح زیاد می طلبد.

در فیستیوالی که از سوی برخی فعالین فرهنگی ترک تبار در شهر خودما (آلماتی) برگزار شده بود، بخشی از برنامه به نمایش سنت های قزاق پرداخت. بازیگران صحنه، با پوشش مخصوص روی استژ به نمایش برخی از جالب ترین سنت های قزاق پرداختند: از رسم عاشقی تا غذای ملی، از رقص تا خواستگاری و دست آخر صحنه ای از سنت پا درآوردن کودک قزاق.

آن زمان که قدم های کودک را روی زمین تماشا می کردم، آن شور و شادی و دست های مهربان مادر، خواهر و همسایه ی فداکار که قدم های او را با یک دنیا شادی همراهی می کردند، رفتم تا عمق سنت های هزاره های افغانستان. دیدن آن صحنه، مرا در بوم خود ما برد که در آنجا نیز کودکی تازه پا با بخششی تازه به کمک دست های پدر، مادر، خواهر و همسایه های نیکوکار، روی زمین راه می رفت و اینگونه می آموخت که چگونه باید با پاهای خود روی زمین ایستاد و چگونه این زمین سرد را رام کرد. آری، روی استژ کودک تازه پا، راه افتاد، او با یک دنیا امید و شادمانی، زمین خودش را فتح کرد، دست های گرم بسیاری را حس کرد و برای قدردانی از هستی خودش که از سوی خدای بخشاینده به او عطا شده بود، تا امروز باقی ماند و تا دنیا هست.

سنت های قزاق به همان اندازه زیباست که خاطره گرم روستای خود ما. این سنت ها، به شکل جالب در مدرن ترین سبک زندگی هر قزاق قابل مشاهده است. برای همین، می توان گفت که قزاق ها در کنار زندگی شهری، اصالت سنت های بومی خود را به خوبی حفظ کرده اند و دارند با گرمی تمام با آن زندگی می کنند.