مصاحبه روزنامه «لیتر» با عمرتای باتیموف سفیر جمهوری
قزاقستان در کابل
برگرداننده، تبصره و پانوشت: مهدی زرتشت
اشاره: جمهوری
قزاقستان، از شروع دولت انتقالی تا امروز یکی از کشورهایی بوده است که کمک های
زیادی را به افغانستان ارائه کرده است. ساخت و ساز بزرگراه ها، مکاتب و مراکز
آموزشی و درمانی، کمک های مواد غذایی به آسیب دیدگان سیلاب در شمال کشور و همین
طور اعطای هزار بورس تحصیلی به دانشجویان کشور در مقاطع مختلف تحصیلی در دانشگاه
های قزاقستان، از مهم ترین کمک های بشردوستانه این کشور به افغانستان است.
سوابق
رابطه سیاسی میان دو کشور افغانستان و قزاقستان نیز نیک و حسنه است و طی سالهای
اخیر، به شمول رئیس جمهور اسبق حامدکرزی، مقامات مهم دولت سفرهای زیادی به کشور
قزاقستان داشته و قرار معلوم، بیشتر گفتگوها روی گسترش روابط سیاسی و اقتصادی و
همین طور روابط فرهنگی، بوده است. از سویی، دولت قزاقستان همچون روسیه و سایر
جمهوری های آسیای میانه، معتقد است که ثبات در افغانستان، به معنای ثبات کل منطقه
آسیای میانه است. از همین رو، جمهوری قزاقستان به سهم خودش تلاش دارد تا ضمن حفظ
روابط سیاسی، بر اوضاع سیاسی آینده افغانستان نیز اشراف داشته باشد.
روزنامه
"لیتر" چند روز پس از توافق نهایی برای تشکیل دولت وحدت ملی، با سفیر
جمهوری قزاقستان در کابل، گفتگویی انجام داده است. در این مصاحبه، سفیر جمهوری
قزاقستان، ضمن تحلیل و ارزیابی اوضاع سیاسی فعلی افغانستان، در لابلای صحبت هایش
چشم اندازی از روابط سیاسی دو کشور در آینده نیز ارائه می دهد.
***
مصاحبه: روزنامه "لیتر"
منبع: وب سایت وزارت امور خارجه جمهوری قزاقستان (МИД РК)
عمرتای باتیموف سفیر تام الاختیار جمهوری
قزاقستان و یکی از متخصصان کارکشته در حوزه شرق میانه و کارمند امنیت ملی و رئیس
اطلاعات خارجی کشور، در زمینه های ذیل، با ما صحبت می کند: افغانستان کدام تجربه
ای را می تواند از قزاقستان وام بگیرد، روابط دو جانبه میان افغانستان و قزاقستان
چگونه توسعه می یابد و کارمندان دفتر سفارت تحت کدام شرایطی در کابل کار می کنند.
اوضاع داخلی افغانستان را چگونه ارزیابی می کنید؟
همان طور که دیده می شود، در این مرحله جدید افغانستان در
شرایط دشواری به سر می برد. تا پایان سال جاری، مأموریت بخش عمده نظامی نیروهای
تأمین امنیت آیساف، پایان می یابد و آنها افغانستان را ترک می کنند. در همین
راستا، انتقال کامل مسئولیت های امنیتی، به مقامات افغانستان، همچنان ادامه دارد. علاوتاً،
طی این سالها، کشور به لحاظ سیاسی اشباع شد. خب، اوضاع مبهم باقی مانده است، هنوز مسائلی
در ارتباط به انتخابات به سرانجام رسیده ریاست جمهوری و رقابت یکی از کاندیداها-
دکترعبدالله عبدالله وزیر پیشین امور خارجه، باقی مانده است.
روند سیاسی شروع انتخابات امسال ریاست جمهوری در ماه آپریل،
غیر پیشبینی بود. به تاریخ 14 سپتامبر سال جاری، مرحله شمارش مجدد آراء با مشارکت تعداد
زیادی از ناظرات ملی و بین المللی و از جمله سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا، به
اتمام رسید. به تاریخ 21 سپتامبر، دو کاندیدا توافقنامه تشکیل دولت وحدت ملی را
امضاء کردند. در همین زمان، کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان، اشرف غنی را به
عنوان رئیس جمهور و عبدالله عبدالله را به عنوان ریئس اجرایی دولت جدید، اعلام کرد.
انتظار می رود طی دو سال آینده، لویه جرگه- شورای عالی نمایندگان افغانستان پس
نخست وزیری را ایجاد کنند.
مردم افغانستان به دولت وحدت ملی، امیدهای زیادی را بسته
اند و انتظار دارند که سیاست های این دولت، افغانستان را به بازسازی و توسعه
برساند. در کنار این مسائل، با تأسف می خواهم خاطرنشان کنم که پس منظر این امیدها
و انتظارات ترس هایی ناشی از فعالیت شورشیان و نیروهای خطرناک ضد دولت و از جمله
«طالبان» شبکه حقانی، جناح حزب اسلامی گلبدین حکمتیار و القاعده، تشکیل می دهد.
همچنین باید توجه داشت که نیروهای امنیت ملی افغانستان ((АНСБ
ضمن تلفات، اما به طور کلی با موفقیت هایی نیز روبرو شده اند. شرایط از آنجایی سخت
تر می شود که افغانستان ضمن دشوارهای اقتصاد ملی، هنوز هم به شدت وابسته به کمک
های خارجی است. تنها در این دوره از انتخابات، وزارت مالیه 5 میلیارد دالر صدمه دید
و 6 میلیارد دالر از کشور خارج شد.
با این حال، دولت افغانستان در نتیجه حمایت جامعه بین
المللی و از جمله کمک کنندگان داوطلب، سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا، کشورهای
عربی و آسیای مرکزی و از جمله قزاقستان، به نتائج نسبتاً مثبت اوضاع اقتصاد رسیده
است.
وضعیت فعلی روابط دو جانبه میان افغانستان و قزاقستان چگونه
است و در آینده چطور؟
همکاری کشور ما تنها به ارائه کمک های بشردوستانه محدود نمی
شود. بطور خاص، در چارچوب کمک های قزاقستان به افغانستان، بزرگراه تالقان- قندز-
شیرخان بندر، بازسازی شده است، همچنین ساخت و ساز یک مکتب و یک شفاخانه نیز تکمیل
شده است. حمایت مالی [از سوی قزاقستان] به مبلغ 5,1
دالر آمریکایی برای توسعه پروژه ها آماده
می شود.
همچنان اجرای موفقانه برنامه های تحصیلی و آموزشی هزار
دانشجوی افغان در موسسات و دانشگاه های قزاقستان در مقاطع متوسطه و بالاتر.
باورمندیم که این [بخش از کمک ها] سهمی از سوی دولت ما با همکاران بین المللی برای
باثبات ساختن افغانستان است، زیرا که در این کشور جوانان برای مدت طولانی از آموزش
و پرورش محروم مانده اند.
دانشگاه های افغانستان تمایل خود را به همکاری از طریق مبادلات
میان دانشکده ها، با موسسات تحصیلی جمهوری قزاقستان: دانشگاه های کازنو
(الفارابی)، دانشگاه اسفندیاروف و دیگر دانشگاه ها، ابراز کرده اند.
در چارچوب کمیسیون بینادولتی قزاقستان- افغانستان (МПК) تجارت و همکاری های اقتصادی شروع می
شود و روابط تجاری میان بازرگانان کشور ما توسعه داده می شود. در قزاقستان محصولاتی
تولید می شود که افغانستان بازار خوبی برای آنهاست. این محصولات عبارت اند از: در
درجه نخست گندم و آرد، روغن نباتی و حبوبات، مواد روغنی، محصولات خانگی، دارو و
تجهیزات پزشکی، مصالح ساختمانی و فلزی.
خوشحال کننده تر اینکه ارتباطات میان زنان کشور ما از طریق
روابط بین پارلمانی و فعالیت سازمان های غیر دولتی، گسترش داده می شود. در همین
راستا، امسال قزاقستان با وزیر امور زنان- حسن بانو غضنفر- همراه با زنان نماینده
مجلس شورای ملی افغانستان، ملاقات کرد. دریگا نظربایوا معاون مجلس نمایندگان [دختر
رئیس جمهور نورسلطان نظربایف] و گلشره ابدیکالیکوا معاون نخست وزیر جمهوری
قزاقستان میزبانان این ملاقات بودند.[1]
ما امکانات
افغانستان را در زمینه همکاری های مهم تجارتی- اقتصادی، مورد ارزیابی قرار می
دهیم.
فعالیت های قزاقستان در زمینه بازسازی افغانستان، بیشتر در
کدام بخش ها بوده است؟
رهبری قزاقستان، جمهوری اسلامی افغانستان را همچون یک شریک
باالقوه در منطقه نگاه می کند. این کشور فرصت های گسترده ای برای دسترسی به حمل و
نقل به کشورهای جنوب آسیا را دارد. در این راستا، کشور ما در صدد تأمین هرچه سریع
تر ثبات در جمهوری اسلامی افغانستان است که در واقع باعث همکاری های بیشتر در
زمینه توسعه فعالانه روابط تجارتی و اقتصادی خواهد شد. قزاقستان در زمینه های
آبیاری، استخراج منابع معدنی، دامداری، دامپزشکی، ساخت و ساز جاده ها و راه آهن، تجربه
کافی دارد.
به عنوان گام های عملی در راستای توسعه همکاری ها، می توان
از روند همکاری های آستانه- استامبول، نام برد. شما می دانید که در 26 آپریل 2013،
در شهر آلماتی نشست وزیران کشورهای «قلب آسیا» برگزار شد، کشور ما با ایجاد
کمیسیون بینادولتی، عهده دار شد که بصورت رایگان کادرهای افغانی را آماده کند.
ارزیابی شما از انتخابات گذشته ریاست جمهوری در افغانستان و
تأثیرگذاری آن روی چگونگی ادامه توسعه اوضاع در این کشور، چیست؟
مسلماً، از ویژگی های این مرحله، یکی این بود که با توجه به
شرایط پیچیده سیاسی و نظامی، برای اولین بار در مرحله کنونی گذار افغانستان به سوی
توسعه، انتخابات به شکل دموکراتیک در سراسر کشور برگزار شد. تاریخ معاصر به ما می گوید
که در گذشته در این کشور اکثراْ حکومت از راه غیرقانونی و به وسیله قهرآمیز دست به
دست می شده است، در حالی که این بار، ما شاهد اولین انتقال مسالمت آمیز قدرت
هستیم.
مردم افغانستان و جامعه جهانی و همینطور کشور ما با امیدهای
بزرگ، انتظار دارند انتخاب رئیس جمهور جدید باعث تغییرات مثبت شود. این بطور
چشمگیر در برنامه هایی چون دسترسی به ثبات اجتماعی و بهبود وضعیت اقتصادی در کشور
منجر شود. هر دو کاندیدا- اشرف غنی و عبدالله عبدالله- در برنامه های انتخاباتی
خود اظهار داشتند که در راستای اصلاحات، ادامه دادن تحولات دموکراتیک، توسعه
اقتصاد ملی با استفاده از منابع بزرگ طبیعی، استفاده از افراد متخصص و آموزش دیده
و فرصت های منطقه ای و گسترش همکاری های بین المللی، متعهدانه کار کنند.
رئیس جمهور جدید با اتخاذ سیاست های ملی، می تواند نیازهای
همه گروه های قومی در افغانستان را رفع کند: از پشتون، تاجیک، هزاره، ازبک، ترکمن
تا سایر تیره های قومی. این کار تنها از طریق استفاده از ابزارهای دموکراتیک و
پارلمانی و همینطور طرح یک استراتیژی مؤثر وحدت ملی، عملی است. در راستای این،
برای دولت وحدت ملی، تجربه قزاقستان در راستای دسترسی به آرامش و هماهنگی میان
نمایندگان همه ی اقشار قومی و ملیتی و نمایندگان جریان های مختلف مذهبی، مفید
خواهد بود. در این ارتباط، اغلب نمایندگان افغانستان و کارشناسان امور بین المللی
را به خاطر می آوریم.
به اعتقاد شما، نگرش مردم افغانستان در ارتباط به ادامه
حضور نظامی و بشردوستانه ایالات متحده آمریکا و متحدان آن، چگونه است؟
طوری که می دانیم، دولت آمریکا و جمهوری اسلامی افغانستان
قصد امضای یک توافقنامه امنیتی را دارند که این توافقنامه تعداد نظامیان و وضعیت
حقوقی نیروهای نظامی آمریکا را پس از سال 2014 در افغانستان، تعریف و مشخص می کند.
به طور کلی، در جامعه افغانستان ادامه حضور نظامی ایالات متحده می تواند ضمانتی بر
حفظ ثبات داخلی در کشور باشد.
بر اساس اطلاعات موجود، پایگاه های نظامی خارجی از طریق
پروژه های مختلف توسعه ای، در مناطق بیشتری از مسکونه های این کشور در حال کار
است. توقف تدریجی این پروژه ها، ممکن است به افزایش بی کاری و برخی تنش های
اجتماعی منجر می شود. از سوی دیگر، ایالات متحده آمریکا و سایر اعضای کمک کننده
جامعه جهانی، قاطعانه وعده می سپارند که کمک های اقتصادی شان را در محدوده زمانی
خروج نیروهای نظامی به دولت افغانستان آماده می کنند و همینطور آموزش کادرهای
نظامی را مجدداً در دستور کار خود قرار می دهند.
همچنین توجه باید داشت که اخیراً بر اساس توافقات مشترک دو
جانبه و چند جانبه در افغانستان، به تعداد زیادی از مراکز و موسسات آموزشی متوسط و
عالی ایجاد شده است: دانشگاه افغان- آمریکن، دانشگاه های ترکی و پاکستانی، کالج ها
و مدارس.
در مورد چشم انداز همکاری های منطقه ای جمهوری های اسیای
مرکزی با افغانستان در ارتباط به مسأله مبارزه علیه مواد مخدر بگویید.
بدون همکاری منطقه ای با کشورهای همسایه و از جمله آسیای مرکزی
و قزاقستان، ممکن نیست مشکلات مبارزه با مواد مخدر در این منطقه، حل شود. روی این
منظور، فعالیت های مؤثر و اعتمادساز در زمینه مبارزه با مواد مخدر در چارچوب پروسه
استامبول در مورد افغانستان، مطرح شود که از شرکت کنندگان فعال آن، یکی هم جمهوری
قزاقستان بود.
در زمینه مبارزه علیه مواد مخدر در منطقه، طرح توسعه همکاری
میان نهادهای اجرای قانون و خدمات ویژه کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان، مناسب به
نظر می رسد. اجرای عملیات مشترک و مؤثر یکی از ضرورت هاست.
به عنوان یک دیپلومات با تجربه و رئیس اسبق اطلاعات خارجی
کشور، شرایط کار در افغانستان را چگونه ارزیابی می کنید؟
تجربه قبلی اقامت در این کشور، من را در هدایت کار سفارت،
کمک می کند. کارمندان دیپلوماتیک سفارت بصورت موفقانه و مؤثر و با رهبری جمهوری
قزاقستان و وزارت امور خارجه کشور، برنامه توسعه همکاری دوستانه در زمینه های
مختلف با دولت افغانستان را، پیش می برند.
ما حمایت های اجتماعی و معنوی از سوی رئیس دولت را ارج می
گذاریم و دیپلومات های سفارت ما با استفاده حمایت های مالی، از کار کردن در شرایط
خاص [این کشور]، لذت می برند.
همسرم، در کنار من است. البته که مشکلات زیاد اجتماعی-
شخصیتی وجود دارد و از جمله موضوع امنیت، تربیت کودکان، اقامت اعضای خانواده، و
محدودیت گشت و گذار در اطراف شهر و خارج از ساحه شهر [کابل] و عدم دسترسی به خیلی
از چیزها و مثلاً تئاتر، سینما، پارک و... در واقع، در سفارت ما، جوان تر ها کار
می کنند که در یک کشور با شرایط خاص تنها با انگیزه ی وفاداری به میهن و سرزمین
پدری و همکاری در حل چالش های پیشروی رهبری کشور ما، صادقانه انجام وظیفه می
کنند.
***
تبصره:
جمهوری قزاقستان؛ الگوی مناسب حکومتداری برای دولت افغانستان
در حاشیه مصاحبه دیپلومات ارشد قزاقستان
جمهوری قزاقستان، یکی از نزدیک ترین شرکای سیاسی روسیه و
همینطور سایر کشورهای مستقل مشترک المنافع است. اوائل سال جاری، یکی از مهم ترین
توافقنامه همکاری های اقتصادی میان روسیه و کشورهای آسیای مرکزی امضاء شد. این در
حالی است که قبلاً طرح اصلی این توافقنامه، چند سال قبل از طرف پرزدنت نظربایف
رئیس دولت قزاقستان ریخته شده بود اما تا شروع امسال، فقط در چارچوب یک طرح باقی
مانده بود. آغاز بحران در اوکراین و تقابل روسیه با کشورهای غربی و بخصوص
آمریکا و ناتو، زمینه را برای تصویب و امضای این توافقنامه بصورت عاجل مهیا کرد.
زیرا موجی نارضایتی ها و شورش ها در بخش بزرگی از خاک اوکراین (شبه جزیره کریمه و
دونتسک) و سیاست «دفاع از روس تبارها» از سوی کرملین، این خطر را نیز متوجه دولت
روسیه ساخت که ممکن است این دولت با تحریم های جدی از سوی کشورهای غربی مواجه شود.
در واقع امضای این توافقنامه مهم همکاری های اقتصادی- گذشته از ابعاد سیاسی مسأله-
پاسخ پیشگیرانه در مقابل همه ی اقدام های احتمالی بود.
از سویی، بعد دیگر قضیه عبارت از این است که پس از فروپاشی
اتحاد جماهیر شوروی (СССР) جمهوری قزاقستان در واقع آخرین
جمهوری عضو شوروی بود که استقلال خود را اعلام کرد. پس از آن، رئیس جمهور نظربایف،
صلح طلبی و تأمین و توسعه روابط دوستانه با تمام کشورهای دنیا و بخصوص کشورهای
غربی که در دوران تقسیمات «بلوک شرق و غرب» از بدبینان و منقدان و رقیبان اصلی
شوروی به شمار می رفت، در صدر سیاست های خارجی خود قرار داد. در راستای این سیاست،
قزاقستان یکی از مهم ترین سایت های اتمی اتحاد شوروی که در شمال شرق خاک قزاقستان
و در منطقه سیمی پلاتینس قرار داشت را تخریب کرد، موشک های اتمی را به روسیه برگرداند و به مقدار تقریباً
800 کیلوگرام یورانیم ذخیره شده را به سازمان ملل تسلیم کرد. تمام این تلاش ها،
گام عملی و جدی در راستای پیشبرد سیاست صلح طلبانه جمهوری قزاقستان بود.
اما با وجود همه ی این اقدامات، جمهوری های مستقل سابق
شوروی عملاً به این نتیجه رسیدند که منافع ملی و همگانی آنها ایجاب می کند تا این
اتحاد- گرچه غیر رسمی- حفظ شود. برای همین، همکاری های امنیتی و اقتصادی میان
روسیه و جمهوری های مستقل آسیای مرکزی به شمول قزاقستان، با گذشت هر سال، جدی تر و
گسترده تر شده رفت. از سویی، موجی از ناآرامی ها و تغییرات و تبدلات منفی در
افغانستان و ظهور گروه های مذهبی افراطی و بنیادگرایان اسلامی، یکبار دیگر زنگ خطر
را برای روسیه و کشورهای آسیای مرکزی، به صدا در آورد. نتیجه این بود که کشورهای
مذکور به رهبری کرملین، یک سازمان پیمان امنیتی معروف به «سازمان پیمان امنیت
جمعی» (ОДКБ)
بوجود آوردند. علاوه بر این، دستکم طی 20 سال اخیر، دولت قزاقستان- بر خلاف تصور-
نتوانست اعتماد کشورهای غربی را آنطور که باید، جلب کند. برای همین، چنین به نظر
می رسد که قزاقستان در کنار سایر کشورهای مستقل مشترک المنافع، اخیراً خودشان را
به روسیه نزدیک تر احساس می کنند.
اما نکته مهم در تبصره ی ما، نوع نگاه جمهوری قزاقستان به
کشور افغانستان است. از لحن و گفتارهای مقامات جمهوری قزاقستان چنین بر می آید که
آنها نوعی انتقاد تند و صریح روسیه در قبال اعمال سیاست ها و کارکردهای غربی ها
(آمریکا و ناتو) در افغانستان را ندارند. جمهوری قزاقستان همواره با لحن نرم و
دوستانه، مسائل افغانستان و بخصوص حضور نظامی و عملکرد آمریکا و ناتو را در
افغانستان، به بحث و بررسی گرفته اند. اکنون که با تشکیل دولت وحدت ملی، امیدواری
ها بیشتر شده، قزاقستان بر خلاف روسیه، نسبت به انتخابات اخیر و تشکیل دولت جدید،
خوشبین است و اظهار امیدواری می کند که دولت جدید افغانستان بتواند با اتخاذ سیاست
های «ملی» و با استفاده از «ابزارهای دموکراتیک» برای حل و فصل قضایای افغانستان،
وارد عمل شود. علاوتاً، جمهوری قزاقستان نسبت به افغانستان همیشه نظر مثبت داشته و
طی سالهای اخیر همواره تلاش کرده است کمک های بشردوستانه خود را برای افغانستان
بیشتر کند.
طبق اظهارات دیپلومات ارشد جمهوری قزاقستان- سفیر عمرتای
باتیموف- در کابل، دولت قزاقستان در نظر دارد تا در راستای تأمین امنیت، مسائل
اقتصادی، ساخت و ساز زیربناها و سایر بخش ها، افغانستان را یاری کند. او به
نمایندگی از دولت اش، مبلغ قابل توجه کمک نقدی بلاعوض را به دولت افغانستان وعده
می دهد و طول صحبت هایش این نکته را نیز خاطرنشان می کند که دولت افغانستان می
تواند از تجربه مؤثر جمهوری قزاقستان در بخش های اقتصادی، کارآفرینی، تخصص و مهم
تر از همه، در بخش سیاست های ملی و روش های سیاسی دموکراتیک، الگو گیری کند.
اشاره دیپلومات باتیموف، دقیق و صریح است. هر دو کشور-
افغانستان و قزاقستان- کشورهای اسلامی هستند اما سیستم سیاسی دولت، متفاوت است.
دولت قزاقستان، دولت سیکولار است در حالی که دولت افغانستان، دولت دینی است. یکی
از موفقیت های غیر قابل انکار و آموزنده جمهوری قزاقستان، فراهم سازی یک فضای
دوستانه و صلح جویانه و کثرت گرایانه میان تمام فرقه های دینی- مذهبی است. اشاره
سفیر جمهوری قزاقستان به موضوع الگوگیری از سیاست های داخلی و ملی دولت قزاقستان،
بیشتر بر همین جنبه تکیه دارد. در نهایت، افغانستان چه دیر یا زود، باید
سیکولاریسم را تجربه کند. این در حالی است که تمام دولت های موفق دنیا، در نهایت
در ایستگاه سیکولاریسم توقف کرده اند و به موفقیت رسیده اند.
_____________
1- این سفر در ماه ژوئن
امسال صورت گرفت. هیئت هفت نفری مقامات کشور به شمول محمد کریم خلیلی معاون رئیس
جمهور اسبق و از جمله حسن بانو غضنفر وزیر امور زنان برای اشتراک در «کنفرانس جهانی ضد بحران» (نقش زنان
در اقتصاد نوین) به قزاقستان سفر
کردند. در این سفر ضمن اینکه از کارکردهای سیزده سال زنان کشور، یادآوری به عمل
آمد، مهم ترین دستآورد این سفر تغییر ذهنیت
زنان آسیای میانه نسبت به زنان کشور و امضای تفاهمنامۀ تجارتی بین زنان قزاقستان و
افغانستان بود.
لینک دائمی مصاحبه: http://www.mfa.kz/index.php/kz/poslednie-novosti/1942-neprostaya-sluzhba-v-neprostoj-strane
هیچ نظری موجود نیست :
ارسال یک نظر