قزاقستان؛ میدان جهانی گفتگوی میان‏مذهبی است

نویسنده: مهدی زرتشت

روزنامه "جامعه باز"، شنبه، سال دوم، شماره 358

عملیات بین‏المللی ضد تروریزم علیه گروه «دولت اسلامی» با گذشت هر روز تندتر می‏شود. انگلستان به ائتلاف تحت رهبری امریکا پیوست. ترکیه و ایران برای حمله به جنگجویان دولت اسلامی (داعش) اعلام آمادگی کرده‏اند.

گروه افراطی «دولت اسلامی» را القاعده دوم می‏نامند، فقط به مراتب خطرناک‏تراز آن. اعضای این گروه در حال حاضر قلمرو گسترده‏ای را در خاک سوریه و عراق را تحت کنترول دارند؛ اما تاثیرات آن می‏تواند بسیار دورتر از سرحدات شرق نزدیک باشد.

در همین حال؛ کارشناسان هشدار می‏دهند، جنگجویانی که توسط اسلام‏گرایان افراطی جذب شده‏اند به کشور‏های‏شان بر خواهند گشت و به فعالیت‏های افراطی‏شان ادامه خواهند داد.

کشورهای مختلف، نسخه‏ها و راهکارهای مختلف مبارزه با تهدیدهای روزافزون را در نظر گرفته‏اند: ایالات متحده امریکا و شرکای آن مواضع «خلافت اسلامی» را در سوریه و عراق بمباران می‏کنند، آلمان می‏خواهد تابعیت اشخاصی را که در صف اسلام‏گرایان جنگ می‏کنند، لغو کند و کارشناسان نظامی بر قطع کانال‏های مالی این گروه تأکید دارند. در عین حال روحانیون صدا می‏زنند که باید به ریشه مشکلات پرداخت و باید آموزش اصلی اسلام را به جوانان آغاز کرد. این نظریه در اجلاس دارلانشاء کنگره رهبران ادیان جهانی و سنتی در شهر آستانه به بحث گذاشته شد. در ماه جون سال آینده نمایندگان ارشد روحانیت برای پنجمین‏بار در پایتخت جمهوری قزاقستان گرد هم خواهند آمد. قابل ذکر است که با گذشت هر سال تعداد اشتراک‏کنندگان همایش گفتمان میان‏مذهبی بیشتر می‏شود. موضوع ملاقات سال 2015 گفتگوی رهبران مذهبی و سیاسی بخاطر صلح و ترقی خواهد بود. قرار است در جریان این نشست به مسئله مبارزه علیه افراط گرائی مذهبی بصورت ویژه مورد بحث قرار گیرد.

این‏که قزاقستان به میدان جهانی گفتگوی میان‏مذهبی مبدل شده، اتفاقی نیست. نزد این کشور آسیای میانه، نسخه شخصی صلح و تفاهم موجود است و طوری که زمان به ما نشان می‏دهد، این گفتگوها بسیار هم موفقانه است.

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی (Союз Советских Социалистических Республик) قزاقستان بر خلاف بسیاری از کشورهای همسایه خود، موفق شده است از درگیری‏های قومی به وجه قابل قبول جلوگیری کند و مهم‏تر از همه این‏که دولت نظربایف توانسته است فضای صلح و دوستی را تا کنون حفظ نماید. این در حال است، که در قزاقستان 140 ملیت و بیشتر از 40 نسخه از جوامع مذهبی زندگی می‏کنند. تیم نظربایف بر این اصل پافشاری می‏کنند که اصلاحات اقتصادی، پیشرفت اجتماعی و حفظ دموکراسی بدون حل مسئله قومی ممکن نیست. به همین منظور حکومت قزاقستان شرایط لازم را برای حفظ زبان‏ها و فرهنگ ملیت‏ها فراهم آورده و حقوق و امکانات مساوی را برای نمایندگان تمامی مذاهب که در قلمرو قزاقستان زندگی می‏کنند، تامین نموده است. در تمامی شهرهای بزرگ قزاقستان مساجد با کلیساها و سایر اماکن مذهبی همکاری دارند.

حقوق برابر و آزادی اتباع قزاقستان را قطع نظر از ملیت، زبان و مذهب، نهادی بنام اسمبلی مردم قزاقستان تامین می‏نماید، این نهاد بیشتر از دو دهه است که در این کشور فعالیت دارد. در حالی که اسامبلی یک ارگان رسمی نیست اما از قدرت واقعی برخوردار است: اعضای آن از میان 9 وکیل مجلس پارلمان قزاقستان انتخاب می‏شوند و تمامی قوانینی که از سوی پارلمان تصویب می‏شوند، در فرایند الزامی تفتیش در اسامبلی پاس می‏شوند که در آن معیارهای تفاهم بین‏القومی و مساوات بصورت جدی رعایت و مورد بررسی قرار می‏گیرند.

دکتورین وحدت ملی، در تثبیت جامعه قزاقستان نقش ویژه‏ای را بازی می‏کند که به مثابه پایه‏ای برای بهترسازی قوانین در عرصه سیاست قومی، توسعه تنوع فرهنگ زبانی و ملیتی کشور و مبارزه با افراط‏گرائی مذهبی و رادیکالیزم دینی محسوب می‏شود.

در قزاقستان به موضوع آخری توجه بیشتر صورت می‏گیرد و این تجربه برای سایر کشورها نیز موثر خواهد بود. در فرایند جهانی‏شدن (глобализация) بسیاری از تهدیدها به خود جنبه بین‏المللی را می‏گیرند. به عنوان مثال در این اینجا می‏توان از «دولت اسلامی» اسم برد. امروزه معلوم نیست «50 هزار طرفداران اسلام رادیکال» از هر گوشه‏ی جهان، منجمله از کشورهای معتبر زیر بیرق چه کسی و چه گروهی می‏جنگند.

در قزاقستان با افراط‏گرائی مذهبی مبارزه دسته‏جمعی صورت می‏گیرد. دو سال قبل یک برنامه دولتی که مخصوص این مسئله است به کار خود آغاز نمود. بخش عمده این برنامه را آموزش‏های دینی تشکیل می‏دهد. دین شناسان قزاقستان به طور منظم برای مردم خطابه می‏دهند و برای آنها به زبان خودشان فرق بین اسلام و اسلام‏گرائی را تعریف می‏کنند. همچنان به همین هدف جدیداً یک سایت انترنتی باز شده که علاقمندان می‏توانند معلومات واقعی را در مورد مذاهب دریافت نمایند. برعلاوه، برای ارتقای سطح دانش دینی در موسسات عالی تعلیمی قزاقستان آموزگاران، بطور رایگان درس اسلام‏شناسی می‏دهند.

امروزه حتی شکاک‏ترین کارشناسان، قزاقستان را «جزایر آرام در جهان بی‏ثبات» می‏نامند. راز این موفقیت بزرگ عبارت از صلح و تفاهم در جامعه چند ملیتی قزاقستان است. چنین رویکردی به جمهوری قزاقستان اجازه داد تا خود را در صحنه جهانی مطرح نماید: سرمایه‏گذاری‏های بزرگ را جذب کند، تولیدات صنعتی و نوآوری‏های خود را افزایش دهد، به لحاظ اقتصادی یکی از موفق‏ترین کشور در میان کشورهای مشترک‏المنافع گردد و برنامه‏های قوی را برای ورود به لِست 30 کشور اقتصادی قدرتمند بسازد. امسال نورسلطان نظربایف در سخنرانی سالیانه‏ی خود در دهم نوامبر، استراتیژی انکشاف ملی خود را زیر عنوان «راه روشن» (Нурлы жол) بیان کرد.

امروزه قزاقستان یک مثال خوب تفاهم بین‏القومی و میان‏مذهبی را به نمایش می‏گذارد و کشورس است که از صلح بیشترین سود را می‏برد.  

***

لینک دائمی: http://dailyopensociety.com/fa/%D9%82%D8%B2%D8%A7%D9%82%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%9B-%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%AF%D9%81%D8%AA%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%85%D8%B0/